×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ćwiczenia rehabilitacyjne głosu i w zawrotach głowy

prof. dr hab. med. Jurek Olszewski
Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi

Ćwiczenia rehabilitacyjne głosu

Są to ćwiczenia specjalne, które stosuje się dopiero wtedy, gdy w narządzie głosowym dojdzie do zaburzeń czynnościowych lub zmian organicznych, w celu przywrócenia jego prawidłowej funkcji.

2. Ćwiczenia habituacyjne w zawrotach głowy [Załącznik 2. – Rehabilitacja ruchowa chorych z zawrotami głowy (20 min)]

Ćwiczenie 1.
Głowa nieruchoma. Ruchy gałek ocznych w prawo i w lewo. Wodzenie wzrokiem po otoczeniu – okrężne ruchy gałek ocznych.

Ćwiczenie 2.
Ruchy głową w prawo, w lewo, z wodzeniem wzrokiem po otoczeniu i skrajnym bocznym ustawieniem gałek ocznych.

Ćwiczenie 3.
Ruchy głową w górę z zatrzymaniem wzroku na suficie, a następnie w dół z zatrzymaniem wzroku na podłodze.

Ćwiczenie 4.
Pozycja wyjściowa: siedząca. Szybki ruch głowy i tułowia do przodu poniżej kolan, wytrzymaj około 3 sekund, a następnie szybki ruch głowy do tyłu z zatrzymaniem wzroku na suficie. Powrót do pozycji wyjściowej.

Ćwiczenie 5.
Z pozycji wyjściowej wyprostnej szybki skłon głowy i tułowia w stronę prawą z dotknięciem dłonią do podłogi i skierowaniem wzroku na podłogę, 2 sekund odpoczynku i powrót do pozycji wyprostnej, a następnie wykonanie takiego samego ruchu w stronę lewą.

Ćwiczenie 6.
Z pozycji siedzącej wykonać szybki ruch do przodu do poziomu kolan, następnie obrót głową w stronę prawą do góry, zatrzymując wzrok na suficie. Odczekać 3 sekundy. Powrócić do pozycji wyprostnej. To samo wykonać w lewą stronę.

Ćwiczenie 7.
W pozycji siedzącej odchylić głowę do tyłu, zatrzymując wzrok na suficie, a następnie szybkim ruchem wykonać obrót w stronę lewą i prawą.

Ćwiczenie 8.
Z pozycji siedzącej przejść do stojącej i wykonać kilka szybkich obrotów głową w stronę lewą i prawą.

Ćwiczenie 9.
Z pozycji stojącej wykonać głęboki skłon głowy i tułowia do przodu, wyprost. Odchylenie głowy i tułowia do tyłu z zatrzymaniem wzroku na suficie. Powrót do pozycji stojącej.

Ćwiczenie 10.
Wymachy ramion do boków i do tyłu, na przemian w stronę lewą i prawą, z wodzeniem wzrokiem za palcami.

Ćwiczenie 11.
Ćwiczenie na krześle obrotowym z treningiem wzrokowym. Obroty w prawo i w lewo, początkowo wolniejsze, później szybsze, z możliwie jak najdłuższym wpatrywaniem się w znajdujący się za plecami wybrany wcześniej punkt. Podczas gdy tułów się obraca, głowa pozostaje przez pewien czas nieruchoma ze wzrokiem skupionym na nieruchomym punkcie. W maksymalnym punkcie wychylenia ciała głowa szybkim ruchem podąża za tułowiem do końca obrotu, aby znów utkwić wzrok w nieruchomym punkcie.

3. Ćwiczenia oddechowe, fonacyjne i artykulacyjne [Załącznik 3. – Ćwiczenia oddechowe, fonacyjne i artykulacyjne stosowane w rehabilitacji narządu głosu (23 min)]

Oddechowe

Ćwiczenie 1.

  • Kładziemy się na plecach, na twardym równym podłożu (podłoga leżanka).
  • Jedną dłoń kładziemy w górnej części klatki piersiowej (okolica mostka), drugą na brzuchu (pomiędzy łukami żebrowymi).
  • Wykonujemy wdech nosem i swobodny wydech ustami (ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie), dłońmi kontrolujemy wypełniającą się powietrzem klatkę piersiową.
  • Wykonujemy szybki wdech ustami i nosem, starając się doprowadzić powietrze do najniżej położonych części klatki piersiowej (dłoń leżąca na brzuchu powinna unosić się zdecydowanie, natomiast leżąca w górnej części klatki piersiowej w znacznie mniejszym stopniu).
  • Napinamy mięśnie brzucha, starając się przez moment zatrzymać powietrze w płucach.
  • Wykonujemy powolny wydech powietrza przez lekko rozchylone usta.

Ćwiczenie 2.

  • Kładziemy się na plecach, na twardym równym podłożu (podłoga, leżanka).
  • Na brzuchu kładziemy książkę, drewnianą cegiełkę, pudełko (średniej wagi i wielkości, w miarę zaawansowania ćwiczeń można zwiększać jego ciężar).
  • Wykonujemy wdech ustami i nosem w taki sposób, aby książka się unosiła.
  • W najwyższym punkcie wdechu wstrzymujemy oddech na chwilę.
  • Wykonujemy powolny wydech, tak aby książka płynnie się obniżała.
  • Powtarzamy ćwiczenie, wymawiając przy wydechu wydłużoną głoskę fff…

Ćwiczenie 3.

  • Kładziemy się na plecach na twardym równym podłożu, jak w ćwiczeniu 2.
  • Na brzuchu kładziemy książkę, drewnianą cegiełkę.
  • Wykonujemy ustami i nosem równomierny wdech, tak aby książka się uniosła.
  • W fazie wdechu zatrzymujemy książkę kilkakrotnie i utrzymujemy ją około 2–3 sekund na tej samej wysokości.
  • Powtarzamy ćwiczenie, wymawiając przy wydechu głoskę fff... lub sss.

Ćwiczenie 4.

  • Stajemy przed lustrem, nogi lekko ugięte, rozstawione na szerokość barków.
  • Dłonie obejmują talię w taki sposób, aby kciuki skierowane były do tyłu.
  • Wykonujemy szybki dynamiczny wdech ustami i nosem, rozsuwając żebra w bok, z równoczesnym wysunięciem powłok brzusznych do przodu.
  • Wchłonięte powietrze wydychamy wolno i równomiernie, wymawiając wydłużoną głoskę sss.. lub fff…
  • Powtarzamy ćwiczenie kilkakrotnie.

Ćwiczenie 5.

  • Pozycja wyjściowa jak w ćwiczeniu 4.
  • Rozluźniamy mięśnie szyi.
  • Wykonujemy szybki pełny wdech ustami i nosem.
  • Napinamy silnie mięśnie brzucha, przetrzymując przez moment wciągnięte powietrze.
  • Faza wydechu – wypuszczamy powietrze wolno, równomiernie.
  • Powtarzamy ćwiczenie kilkakrotnie, wymawiając przy wydechu głoskę fff… lub sss…

Ćwiczenie 6.

  • Wykonujemy wdech, jak w ćwiczeniu 5., na moment zatrzymując wciągnięte powietrze.
  • Wolno wypuszczamy powietrze, w trakcie wdechu robiąc kilka przerw.
  • Powtarzamy ćwiczenie, wymawiając głoskę sss… lub fff…, przerywamy wymawianie głoski kilka razy, robiąc 2–3-sekundowe przerwy.

Ćwiczenie 7.

  • Pozycja swobodna w lekkim rozkroku, ręce wzdłuż tułowia.
  • Szybki, mocny, pełny wdech z równoczesnym uniesieniem ramion w bok.
  • Równomierny wolny wydech z równoczesnym opuszczeniem rąk do pozycji wyjściowej.

Ćwiczenie 8.

  • Pozycja swobodna.
  • Jedna dłoń na brzuchu, druga trzyma kartkę w odległości około 20–25 cm od twarzy na wysokości ust.
  • Wykonujemy pełny szybki wdech nosem.
  • Powietrze wydychamy w ten sposób, aby jak najdłużej utrzymać odchyloną kartkę.
  • Powtarzamy ćwiczenie kilka razy, tak aby kartka rytmicznie się odchylała i opadała do pozycji wyjściowej.

Ćwiczenie 9.

  • Stajemy swobodnie.
  • Jedną dłoń kładziemy na brzuchu, drugą trzyma kartkę papieru w odległości około 20–25 cm od ust.
  • Wykonujemy naprzemiennie szybkie wdechy i krótkie dynamiczne wydechy.
  • Podczas krótkich wydechów dmuchamy na kartkę papieru na tyle mocno, aby kartka się odchylała.
  • W czasie szybkich wydechów pacjent pracuje intensywnie przeponą i mięśniami tłoczni brzusznej, jednocześnie kontroluje wydechy ręką położoną na brzuchu (krótkie silne odepchnięcia dłoni).
  • Powoli zwiększamy tempo wydechów – dmuchnięć.
  • Podczas fazy wydechu nie wydmuchujemy całego zapasu powietrza, zawsze ma pozostać jego niewielki zapas.
  • Ćwiczenie ma być wykonywane swobodnie bez wysiłku w jednostajnym rytmie (bez zrywów).

Ogólne zasady, które należy przyjąć podczas wykonywania ćwiczeń oddechowych

  • Ćwiczenia należy wykonywać co najmniej kilka razy dziennie.
  • Ćwiczenia należy wykonywać przed posiłkiem lub około godzinę po nim.
  • Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy rozluźnić mięśnie szyi i karku (swobodne skręty głowy w lewo, prawo, przetaczanie głowy po barkach).
  • Ćwicząc, należy zachować swobodną pozycję ramion i barków (bez czynnego unoszenia ramion).
  • Głowa powinna być lekko pochylona do przodu – nigdy nie należy odchylać jej do tyłu.
  • Nie należy wydychać całego nabranego powietrza.

Ćwiczenia fonacyjne i artykulacyjne

Opanowanie prawidłowego sposobu nabierania powietrza i właściwe nim zarządzanie jest podstawą, na której można rozpocząć właściwie ćwiczenia fonacyjne i artykulacyjne.

Należy nauczyć się uruchamiać i wykorzystywać rezonatory nad- i podkrtaniowe, dzięki którym dźwięk wytwarzany w krtani ulega wzmocnieniu. Systematyka wykonywania poniższych ćwiczeń pozwoli na opanowanie prawidłowej emisji głosu i optymalną pracę w warunkach codziennej pracy zawodowej.

Ćwiczenie 1.

  • Pozycja wyjściowa przed lustrem
  • Pełny wdech
  • Wciągnięte powietrze należy zatrzymać na chwilę
  • Długi powolny wydech z równoczesnym wymawianiem głoski aaa... – należy ją utrzymać jak najdłużej
  • Ćwiczenie należy powtarzać kilkakrotnie, wymawiając na wydechu inne samogłoski

Ćwiczenie 2.

  • Pełny wdech
  • Na wydechu wybrzmiewamy połączone samogłoski aaoouuaaaoouu...
  • Szeroko otwieramy usta, staramy się, aby dźwięk był maksymalnie wyraźny
  • Powtarzamy ćwiczenie, łącząc w trakcie fonacji inne samogłoski

Ćwiczenie 3.

  • Pozycja swobodna, w lekkim rozkroku, ręce opuszczone wzdłuż tułowia
  • Szybki wdech z wyrzuceniem rąk do boku
  • Rozpoczynamy fonację głoski „a” z opuszczaniem ramion do pozycji wyjściowej
  • Powtarzamy ćwiczenie, wymawiając inne samogłoski

Ćwiczenie 4.

  • Wdech z równoczesnym wyrzutem ramion do boku
  • Podczas wydechu wybrzmiewamy samogłoski od „a” do „u”, jednocześnie opuszczając ramiona

Ćwiczenie 5.

  • Pełny wdech
  • Podczas wydechu fonujemy głoskę „m”; staramy się kontrolować „mruczenie”, tak aby odbywało się na jednym poziomie głośności

Ćwiczenie 6.

  • Pełny wdech
  • Podczas wydechu fonujemy głoskę „m” na zmianę z samogłoskami

Ćwiczenie 7.

  • Na jednym wydechu wyliczamy dni tygodnia, miesiące, cyfry.

Ćwiczenie 8.

  • Wymawiaj frazy (batalion medyczny, brygada piechoty itp.), starając się je stopniowo wydłużać.

Ćwiczenie 9.

  • Pozycja jak w ćwiczeniu 3.
  • Otwartą dłoń opieramy na twarzy i bocznej części nosa (nie uciskamy nosa)
  • Wymawiamy głoskę „mmmm”, początkowo płynnie, następnie przerywając „m..m..m..m”
  • Powtarzamy ćwiczenie z inną głoską, np. „ n”

Ćwiczenie 10.

  • Pozycja swobodna
  • Dłoń kładziemy na czubku głowy
  • Wymawiamy głoskę „mmmm”, początkowo płynnie, następnie przerywając „m..m..m..m”,
  • Kierujemy dźwięk w taki sposób, aby jak najsilniej odczuwać dłonią wibracje
  • Pozycja jak w ćwiczeniu 3.
  • Otwartą dłoń oprzyj na twarzy i bocznej części nosa (nie uciskaj nosa)
  • Wymawiaj głoskę „mmmm”

Ćwiczenie 11.

  • Wymawiamy głoski „mm...” lub „nnnn...”, następnie przerywamy „m..m..m”, zwracamy uwagę, aby dźwięk utrzymywał się na jednym poziomie
  • Dodajemy samogłoski
  • Ćwiczenie wykonujemy w pozycji leżącej i stojącej

Ćwiczenie 12.

  • Wymawiamy głoskę „a”
  • Prowadzimy dźwięk od tonów wysokich do niskich
  • Tony niskie opieramy na rezonatorach piersiowych, wysokie na głowowych (zatoki przynosowe, gardło)

Ćwiczenie 13.

  • Wymawiamy wyraźnie tekst, starając się wymówić jak najwięcej słów na jednym wdechu: „Ludwik pierwszy, Ludwik drugi, Ludwik trzeci”
  • Nie wydychamy podczas mówienia całego zapasu powietrza
22.10.2015
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta