×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Rehabilitacja zawrotów głowy

prof. dr hab. med. Jurek Olszewski
Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi

Rehabilitacja zawrotów głowy

Zawrót głowy to wrażenie dezorientacji w otaczającej przestrzeni, połączony ze złudzeniem ruchów otaczających przedmiotów czy własnego ciała.

Zawroty głowy mogą wynikać zarówno z zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego (ok. 70%), jak i układu obwodowego (u 30%). W otolaryngologii dotyczą struktur ucha, w tym zwłaszcza ucha wewnętrznego, choć także ucha środkowego w przypadkach powikłań zapalnych.

Zawroty głowy stanowiące jedną z najczęściej występujących skarg, z którymi chorzy zgłaszają się do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, mogą występować jako nagłe gwałtowne objawy niezwykle utrudniające lub wręcz uniemożliwiające wykonywanie codziennych obowiązków, zarówno ze względu na statyczno-dynamiczną niesprawność układu równowagi, jak i towarzyszące objawy wegetatywne w postaci nudności czy wymiotów.

Zawroty głowy mają charakter kołowy, to znaczy albo chory ma wrażenie, że otoczenie wiruje wokół niego, co jest typowe dla uszkodzeń błędnikowych (zawrót błędnikowy), albo też ma odczucie, że sam wiruje (zawrót ośrodkowy – móżdżkowy). W postaciach niezbyt ostrych objawy są mniej gwałtowne, choć również wymagają intensywnego leczenia, bo w poważnym stopniu zakłócają codzienne życie.

Zawroty głowy i niesprawność układu równowagi należy współcześnie podzielić na: zawroty głowy układowe i nieukładowe. Obie postacie zawrotów głowy czy niesprawności równowagi są jednak zawsze złudzeniem, ponieważ w rzeczywistości przedmioty wokół chorego i podłoże są nieruchome, a tylko chory ma wrażenie, że się poruszają lub że on sam wiruje.

Osoba z zawrotami układowymi, kołowymi, odczuwa i „widzi” wirowanie otoczenia. Podobnie jest z zawrotami nieukładowymi – odczuwa się na przykład unoszenie i zapadanie, choć podłoże nie zmienia położenia. W zawrotach nieukładowych może istnieć komponent błędnikowy (otolity) i ośrodkowy.

Wskazaniami do rehabilitacji zawrotów głowy są: jednostronne całkowite lub częściowe uszkodzenie przedsionka (w każdej fazie choroby), napadowy położeniowy zawrót głowy wynikający z uszkodzenia narządu otolitowego, zawroty głowy prowokowane ruchem lub zmianą położenia bez cech uszkodzenia obwodowej części narządu przedsionkowego, obustronne uszkodzenie przedsionków, zawroty głowy i zaburzenia równowagi spowodowane zmianami zwyrodnieniowymi odcinka szyjnego kręgosłupa oraz w wieku podeszłym.

Opis

W ostrych zawrotach pochodzenia obwodowego, kiedy dochodzi do wypadnięcia błędnika (całkowite wyłączenie jego czynności), stosuje się leczenie farmakologiczne. Leki jednak działają hamująco na kompensację (uruchomienie szeregu mechanizmów mających na celu wyrównanie istniejącego deficytu i przywrócenia prawidłowych funkcji odruchowych, zależnych od narządu przedsionkowego – klinicznie przez kompensację należy rozumieć powolne wygasanie subiektywnych i obiektywnych objawów towarzyszących uszkodzeniu narządu przedsionkowego). W związku z powyższym chorego należy jak najszybciej uruchomić i w dalszym leczeniu zastosować ćwiczenia habituacyjne, polegające na wielokrotnej stymulacji przedsionkowej w celu czasowego zmniejszenia reakcji okoruchowych i rdzeniowych, oraz ćwiczenia koordynujące postawę.

Ćwiczenia lecznicze zawrotów głowy za pomocą ruchu powinno się odbywać po ustąpieniu burzliwych objawów.

Przy stosowaniu kinezyterapii jako środka leczniczego należy przestrzegać następujących zasad:

  • ćwiczenia powinny być proste i zrozumiałe dla pacjenta,
  • ćwiczenia należy opisać, wyjaśnić i zademonstrować pacjentowi,
  • forma instrukcji stosowana przy ćwiczeniach powinna być zależna od wieku pacjenta, poziomu jego inteligencji i stanu psychicznego,
  • przestrzeganie stałych faz ruchu, takich jak pozycja wyjściowa, ruch w pełnym zakresie, powrót do pozycji wyjściowej, odpoczynek,
  • liczba ćwiczeń powinna być ograniczona maksymalnie do 3–4 podczas jednej sesji terapeutycznej,
  • konieczna jest ścisła współpraca pacjenta z terapeutą,
  • konieczne jest pozyskanie przez terapeutę sympatii i zaufania chorego (ułatwia prowadzenie ćwiczeń).

Rehabilitacja w przewlekłych zawrotach głowy pochodzenia ośrodkowego, np. w przypadku zmian zwyrodnieniowych odcinka szyjnego kręgosłupa, przyczyn pochodzenia naczyniowego, metabolicznego, zapalnego itp., polega na stosowaniu fizjoterapii, w tym masażu leczniczego, mających za zadanie zwiększenie masy, siły i wytrzymałości mięśniowej oraz poprawienie koordynacji nerwowo-mięśniowej. Ćwiczenia pozwalają na utrzymanie prawidłowej elastyczności i długości mięśni, ponadto usprawniają zdolność do szybkiego reagowania na bodźce pochodzące z układu nerwowego.

Fizjoterapia choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa oprócz kinezyterapii obejmuje: ciepłolecznictwo, światłolecznictwo, elektrolecznictwo, ultradźwięki i masaż. Celem jest zlikwidowanie nadmiernych napięć mięśniowych oraz stanów zapalno-wytwórczych szyjnego odcinka kręgosłupa.

Pacjentów należy systematycznie przekonywać do wykonywania ćwiczeń i wyjaśnić, że w początkowym okresie niektóre z nich mogą nasilić objawy. Wyniki rehabilitacji są bardzo dobre, zarówno w przypadku zawrotów głowy pochodzenia obwodowego, jak i ośrodkowego, i zależą w dużej mierze od samego chorego oraz jego udziału w ćwiczeniach.

Dodatkowe informacje można uzyskać korzystając z poniższych adresów:

20.10.2015
Zobacz także
  • Rehabilitacja szumów usznych
  • Rehabilitacja słuchu
  • Rehabilitacja zaburzeń połykania
  • Rehabilitacja chorych po usunięciu krtani z powodu nowotworu złośliwego
  • Rehabilitacja głosu
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zawroty głowy i zaburzenia równowagi
  • Pacjent po amputacji kończyny – postępowanie i powikłania
  • Rehabilitacja słuchu
  • Rehabilitacja głosu
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta