Definicja i zastosowanie
Zabiegi z użyciem parafiny polegają na zastosowaniu okładów z podgrzanej parafiny w miejscach i stanach, w których wskazane jest lecznicze zastosowanie ciepła.
Fot. pixabay.com
Główne zastosowania zabiegów parafinowych dotyczą:
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- zmian zwyrodnieniowych stawów,
- zespołu cieśni kanału nadgarstka,
- twardziny układowej,
- stanów pourazowych rąk z ograniczeniem zakresu ruchów w stawach.
Wykorzystywane są też jako przygotowanie do wykonywania ćwiczeń leczniczych stawów.
Geneza, założenia, cele
Zastosowanie zabiegów parafinowych sięga początków XX wieku.
Reakcje fizjologiczne i oczekiwane skutki terapeutyczne okładów parafinowych są zasadniczo takie, jak w przypadku innych miejscowych zabiegów rozgrzewających. ,Polegają przede wszystkim na uzyskiwaniu działania przeciwzapalnego i przeciwbólowego oraz na poprawianiu miejscowego krążenia krwi i na obniżaniu napięcia mięśni. Jednak ze względu na specyficzne właściwości fizyczne parafiny zabiegi te są przez niektórych specjalistów uznawane za szczególnie skuteczne i umożliwiające uzyskiwanie dodatkowych efektów terapeutycznych. Dzięki swoim właściwościom parafina szybko zastyga na powierzchni ciała i tworzy warstwę izolującą (dlatego możliwe jest zanurzanie rąk w parafinie o tak wysokiej temperaturze – wyższej niż granica tolerancji temperatury wody), a dodatkowo zapobiegającą odparowaniu wody z powierzchni skóry. Zastygając, parafina zmniejsza swoją objętość i uciska na ciało, utrudniając odprowadzanie ciepła przez krążącą krew i powodując stosunkowo intensywne przegrzewanie. Zatrzymywanie wody na powierzchni skóry daje także efekt nawilżenia, korzystny dla osób z suchą skórą.
Zabiegi mają na celu dostarczenie z zewnątrz energii cieplnej do tkanek i przez to uzyskanie zmniejszenia napięcia mięśni, zwiększenia miejscowego krążenia krwi oraz zwiększenia elastyczności więzadeł i torebek stawowych.
Opis
Zabiegi parafinowe polegają na zastosowaniu ciekłej parafiny, rozgrzanej do temperatury około 50 °C w tzw. kuchni parafinowej, lub na użyciu zastygłych okładów parafinowych o niewiele niższej temperaturze, nakładanych na ciało pacjenta. Stosowanie ciekłej parafiny polega na powtarzanym zanurzaniu rąk lub stóp w parafinie, ewentualnie na nanoszeniu warstw ciekłej parafiny za pomocą pędzla (szczotki) lub na zawijaniu bandaży zamoczonych w ciekłej parafinie.
Przeciwwskazania do stosowania zabiegów parafinowych:
- ostre stany zapalne, w tym zapalenie skóry (ciepło nasila stan zapalny),
- skłonności do krwawień (rozszerzenie naczyń krwionośnych na skutek działania ciepła),
- zaburzenia czucia temperatury (możliwość oparzeń),
- na otwartą ranę (parafina jest sterylna – ponieważ jest rozgrzewana, również mało prawdopodobne, aby nawet ciała obce znajdujące się w parafinie spowodowały infekcję; niemniej, jako ciało obce może opóźnić gojenie),
- infekcje skóry (ciepło nasila proces zapalny),
Zagrożenia i środki ostrożności:
- wystąpienie reakcji uczuleniowej na parafinę (rzadkie przypadki, jeśli stosowano intensywne i długotrwałe zabiegi),
- oparzenia w przypadku zapalenia parafiny: jest substancją łatwopalną; gaszenie wodą jest nieskuteczne i może powodować rozpryskiwanie parafiny; należy stosować gaśnice lub koce gaśnicze;
- rozlana parafina jest bardzo śliska – możliwość upadku.
Uważa się, że nie należy stosować zabiegów parafinowych u osób z osteoporozą i w miejscach niezakończonego zrostu po złamaniach kości, z powodu możliwości wywołania odwapnieni kości przez parafinę. Brak jednak jakichkolwiek dowodów naukowych na występowanie takiego zjawiska.
Dowody naukowe
Baza danych Physiotherapy Evidence Database (lipiec 2015) zawiera siedem publikacji badań dobrej jakości, w większości zawierających wnioski o skuteczności stosowania zabiegów parafinowych w różnych dysfunkcjach i chorobach. Publikacja z 2014 roku wskazuje jednak, że w leczeniu zespołu cieśni kanału nadgarstka kąpiele parafinowe są mniej skuteczne niż zabiegi ultradźwiękowe.
Rozpowszechnienie
Kąpiele parafinowe wymieniane są wśród typowych metod fizykoterapii. Niemniej, badania z 1995 i 1998 roku wykazały, że pomimo dostępności urządzeń do podgrzewania parafiny zaniechano ich stosowania w większości placówek leczniczych w Australii, Anglii i Kanadzie. Ostatnio obserwuje się jednak powrót zainteresowania tą odmianą ciepłolecznictwa.
